اما سوال اینجاست که اعتراضات کارگری در ایران از کدام دوره آغاز شد؟ کارگران مهاجر‌ ایرانی به غیر بازگشت خودشان از روسیه افکار غربی به ویژه افکار کمونیستی، سوسیالیستی و آنارشیتی را به همراه خود آوردند. سال ۱۳۰۱ اولین مراسم روز جهانی کارگر در ایران برگزار شد. خواسته‌های کارگران معترض وضع قانون برای تعيين حدود کارگر و کارفرما و جلوگيری از تعديات مالکين به زارعين بود اما مهم‌ترین مسئله به وضعیت اتحادیه‌های کارگری پس از انقلاب ۱۳۵۷ برمی‌گردد. این قشر سعی داشتند با وجود حضور پررنگشان در به ثمر رسیدن انقلاب ۵۷، بتوانند شرایط صنفی خود را بهبود ببخشند.تا سال ۱۳۶۰ اما کارگران می‌توانستند مستقلا تجمعی برگزار کنند پس از آن روز جهانی کارگر را فقط صنوف این مراسم را اجرا می‌کردند. مهدی کوهستانی نژاد، مشاور کنفدراسيون بين المللی اتحاديه‌های کارگری و عضو کنگره کار کانادا، دراين باره می‌گويد: «دو سال اول انقلاب، يعنی تا سال ۱۳۶۰ مراسم روز جهانی کارگر به طور مستقل برگزار می‌شد. اما در دهه ۶۰ روز جهانی کارگر را فقط صنوف جشن می‌گرفتند و يا خانواده‌های سياسی به طور خصوصی مراسمی برگزار می‌کردند. در دهه ۷۰ به طور مشخص، خانه کارگر و دولت روز جهانی کارگر را به هفته جهانی کارگر تغيير داد و بين سال‌های ۷۶ تا ۸۴ هيچ مراسمی دولتی حتی از طرف خانه کارگر هم نداشتيم. ولی از دهه ۷۰ تا امروز بسياری از نهادهای مستقل به طور خودجوش مراسم اول ماه مه را برگزار کرده‌اند.» جالب اینجاست با اینکه این قشر نقش بسزایی در انقلاب داشتند اما مجمع تشخیص مصلحت نظام در قانون کاری که سال ۶۹ تصویب کرد نه تنها هیچ اشاره‌ای به تشکیل تشکل‌ و اتحادیه‌های کارگری نکرد بلکه آن‌ها را هم به رسمیت نشناخت.

اولین خشونت حاکمیت علیه اعتراضات کارگران

یازدهم اردیبهشت ماه ۱۳۲۵ کارگران در کرمانشاه سعی بر تشکیل مراسمی اعتراضی برای رسیدن به مطالبات خود داشته باشند اما متاسفانه با یورش پلیس همراه شد. در این حمله وحشیانه ۱۴ کارگر کشته و ۱۲۰ نفر زخمی شدند. این کشته و زخمی‌ها را میتوان اولین مورد در ایران تلقی کرد. خشونت‌ها و بگیر و ببندها اما فقط به دوران پهلوی ختم نشد، بازداشت، تعدیل، اخراج و تبعید از میراثی‌ست که جمهوری اسلامی تقدیم کارگران کرده است.

جوانمير مرادی، رئيس هيئت مديره انجمن صنفی کارگران فلزکار و برق کرمانشاه، دراين باره به راديو فردا می‌گويد:«مهم‌ترين خواسته کارگران ايران در روز جهانی کارگر طی اين چند سال با توجه به شرايط کارگران در ايران، افزايش دستمزد و جلوگيری از اخراج‌های دسته جمعی و تامين امنيت شغلی بوده است.» مطالباتی که نه تنها به گوش مسئولی نرسید بلکه با نزدیک شدن به روز جهانی کارگر بسیاری از فعالان این حوزه از طرف نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت می‌شوند.

سال ۱۴۰۱ با وجود تورم افسارگسیخته، تعدیل و اخراج بسیاری از کارگران سال بسیار سخت‌تری نسبت به سال‌های گذشته برای آن‌ها بود. چند روز پیش از فرارسیدن روز جهانی کارگر چندین فعال صنفی و کارگری در حالی که در خانه محمد حبیبی سخنگوی شورای صنفی معلمان و از فعالان صنفی که در بند ۲۰۹ زندان اوین در انفرادی به سر می‌برد، رفته بودند با یورش نیروهای امنیتی به منزل آقای حبیبی با توهین و کتک مهمانان و حتی همسر آقای حبیبی خانم خدیجه پاک‌ضمیر را هم بازداشت کردند که البته ایشان پس از چند ساعت آزاد شدند. شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان اعلام کرده است که «در جریان این بازداشت یکی از خانم‌های معلم دچار حمله قلبی شد و در بیمارستان بستری گردیده است.» ریحانه انصاری‌نژاد، آنیشا اسدالهی، سروناز احمدی، حسن ابراهیمی، هیراد پیربداقی، ژاله روحزاد، کامیار فکور، عسل محمدی و اولدوز هاشمی شماری از بازداشت‌شدگان  چند شب پیش در منزل آقای حبیبی هستند که البته لازم به ذکر است برخی از این افراد تازه از زندان آزاد شده بودند. جالب اینجاست علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی نهم اردیبهشت ماه دیداری با «کارگران» داشته و از همراهی آن‌ها با نظام جمهوری اسلامی تقدیر و تشکر کرده است.

او در این دیدار خطاب به کارگران گفته بود که «خوشبختانه در همه قضایای اعتراضی، جامعه کارگری با مرزبندی و اعلام مرزبندی با دشمن و تأکید بر همراهی و رفاقت با نظام نگذاشته است بدخواهان از اعتراض و تجمع سوء استفاده کنند.»

اما متاسفانه قضیه فقط به بازداشت فعالان کارگری ختم نمی‌شود؛ پس از چند روز اعتصاب کارگران پیمانی و پروژه‌ای سخاوت اسدی، مدیر عامل منطقه ویژه اقتصادی پارس خبر از  اخراج چهار هزار کارگر پارس جنوبی را رسانه‌ای کرد. او در این باره به خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی گفت:«این کارگران تقاضاهایی داشتند که برخی به حق بود اما امکان قانونی تحقق برخی از خواسته‌ها وجود نداشت. اعتصاب کارگران «ترک کار» بوده که این اقدام با تحریک و تهدید برخی افراد معاند اتفاق افتاد.» 

نکته آخر 

با وجود اینکه مرکز آمار جمهوری اسلامی چند ماهی است که به طور کلی هیچ گزارش و آماری در خصوص نرخ تورم منتشر نمی‌کند اما افزایش اقلام خوراکی و غیرخوراکی، مسکن، ارز و خودرو به طور واضح نشان دهنده وضعیت نا به سامان اکثریت مردم ایران است. با افزایش اجاره بها در ایران بالاخص در شهر تهران بسیاری از کارگران مجبور به اجاره خانه‌های اشتراکی و یا پشت‌بام خوابی روی آوردند. اما از سویی دیگر عملکرد جمهوری اسلامی نشان می‌دهد نه تنها سر سازش با قشر ضعیف جامعه که شامل چند ده میلیون از مردم ایران می‌شود ندارد بلکه با این افزایش حقوق کمتر از دو میلیونی‌اش در بودجه ۱۴۰۲ سعی بر تنگ‌تر کردن فضا و مسلما افزایش اعتراضات کارگران دارد.

تهیە و تنظیم؛ سارا رحیمی/ سقز